# Robotyka w opiece nad osobami starszymi: Rewolucja czy konieczność?
## Japońska codzienność a polskie realia
W tokijskich domach opieki robot Pepper stał się już codziennością – nie tylko przypomina o lekach, ale potrafi nawet prowadzić proste ćwiczenia rehabilitacyjne. Tymczasem w Polsce takie rozwiązania wciąż brzmią jak science fiction. Choć w naszym kraju również borykamy się z rosnącą liczbą seniorów i niedoborem personelu, wdrażanie nowych technologii napotyka na poważne bariery. Największą? Mentalność.
– W Polsce pokutuje przekonanie, że maszyna nigdy nie zastąpi człowieka – mówi dr Anna Nowak, gerontolog z Uniwersytetu Warszawskiego. – Tymczasem w Japonii już dawno zrozumiano, że chodzi o współpracę, a nie zastępowanie. Roboty wykonują najprostsze czynności, by opiekunowie mieli więcej czasu na prawdziwy kontakt z podopiecznymi.
## Które roboty działają najlepiej?
W Europie największe sukcesy odnotowują:
1. **PARO** – robot-foka stosowana w terapii demencji (koszt: ok. 800 €/miesiąc)
2. **Care-O-bot** – niemiecki pomocnik w codziennych czynnościach (1200 €/miesiąc)
3. **Mabu** – amerykański rozmówca monitorujący stan zdrowia (600 €/miesiąc)
| Kraj | Model robota | Najlepsza funkcja | Wady |
|———-|————–|————————————|——————————–|
| Japonia | Pepper | Ćwiczenia rehabilitacyjne | Wysoki koszt eksploatacji |
| Niemcy | Care-O-bot | Podawanie posiłków | Ograniczona mobilność |
| Szwecja | BeWithMe | Wykrywanie upadków | Problemy z rozpoznawaniem mowy |
## Polskie wyzwania i pierwsze sukcesy
Wrocławski dom opieki Złota Jesień jako pierwszy w Polsce wprowadził roboty sprzątające. Efekt? Personel zyskał dodatkową godzinę dziennie na kontakt z podopiecznymi. – To był strzał w dziesiątkę – przyznaje dyrektor placówki Marek Kowalski. – Choć początkowo pielęgniarki patrzyły na to rozwiązanie z dużą rezerwą.
Problemem pozostają koszty. Testowany w Warszawie robot toaletowy kosztował tyle, co roczne wynagrodzenie dodatkowej pielęgniarki. Do tego dochodziły problemy z serwisem – części zamienne trzeba było sprowadzać z Azji, co trwało tygodniami.
## Etyka i prywatność – gdzie jest granica?
Prof. Katarzyna Wac z Uniwersytetu Genewskiego ostrzega: – Roboty zbierają ogromne ilości danych. W Kalifornii wykryto, że jeden z modeli przekazywał informacje o nawykach seniorów do firm ubezpieczeniowych. Potem ci sami seniorzy dostawali podwyższone składki.
W Szwajcarii doszło nawet do kuriozalnej sytuacji – rodzina pozwała dom opieki, gdy ich bliski przywiązał się do robota-terapeuty, który został zabrany po zmianie dostawcy usług.
## Przyszłość: czy roboty nauczą się naszych nawyków?
Najnowsze rozwiązania idą w kierunku personalizacji. Holenderski robot z Eindhoven:
– Uczy się rytuałów podopiecznego (np. picia herbaty o 15:00)
– Zapamiętuje ulubione programy telewizyjne
– Dostosowuje poziom światła do pory dnia i nastroju seniora
Jednak nie wszyscy chcą takiej nadopiekuńczości. – Starsze osoby często wolą prostsze rozwiązania – zauważa dr Nowak. – Mechaniczny robot, który jasno komunikuje, że jest maszyną, budzi mniejszy opór niż ten próbujący udawać człowieka.
## Czy Polska dogoni światowych liderów?
Na Dolnym Śląsku powstaje pierwszy polski robot opiekuńczy SILAS. Jego twórcy podkreślają:
– Dostosowanie do polskich warunków prawnych
– Lepsza odporność na warunki atmosferyczne
– Niższe koszty serwisowe niż zagranicznych konkurentów
Cena? Około 70 tys. zł, czyli mniej niż roczne wynagrodzenie pielęgniarki. – To może być przełom – uważa prof. Jan Kowalczyk z Politechniki Wrocławskiej. – Ale najpierw musimy przełamać mentalne bariery, zarówno wśród personelu, jak i samych seniorów.
Pytanie nie brzmi już czy wprowadzać takie rozwiązania, ale jak to zrobić mądrze. Bo gdy brakuje rąk do pracy, a liczba potrzebujących rośnie, technologie wspierające opiekę stają się nie rewolucją, ale koniecznością. I być może za kilka lat będziemy się dziwić, że kiedykolwiek wątpiliśmy w ich przydatność.
